Εβραϊκό Αυτόνομο Όμπλαστ (ΕΑΟ). Ένα εβραϊκό κράτος χωρίς Εβραίους. 🕎✡️

Κείμενο από: vonmakoulis

Επιμέλεια: geographontas

Η μεγαλύτερη μενόρα (ΣΣ: επτάφωτη λυχνία, θρησκευτικό σύμβολο των Εβραίων) στον κόσμο δεν βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ (πρωτεύουσα του Ισραήλ), αλλά στην πλατεία της πόλης του Birobidjan, της πρωτεύουσας της Εβραϊκής Αυτόνομης Περιφέρειας της Άπω Ανατολής της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η μενόρα έχει ύψος 21 μέτρα, χρησιμοποιεί εννέα λάμπες 500 W και είναι ορατή από μεγάλη απόσταση από την πόλη.

Πώς και γιατί συμβαίνει αυτό το παράδοξο θα εξηγήσουμε παρακάτω.

Σύμφωνα με το Σύνταγμά της, η Ρωσία, είναι Ομοσπονδιακό κράτος, αποτελούμενο από 89 ίσα υποκείμενα, τα οποία ανάλογα με τη μορφή διακυβέρνησης τους διακρίνονται σε κάποιες ιδιαίτερες υποκατηγορίες. Ένα από αυτά τα υποκείμενα, το οποίο διακρίνεται για την μοναδικότητά του, είναι το Εβραϊκό Αυτόνομο Όμπλαστ (ΕΑΟ), το κράτος που δημιουργήθηκε για τους Εβραίους, αλλά δεν έχει Εβραίους !

Το Εβραϊκό Αυτόνομο Όμπλαστ είναι ομόσπονδη ενότητα της Ρωσίας (όμπλαστ, περιφέρεια), στο Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα της Άπω Ανατολής. Η επιφάνειά του είναι 36.000 χλμ² (όσο η περιφέρεια της Μακεδονίας περίπου). Πρωτεύουσά του είναι το Μπιρομπιτζάν (Birobidzhan) (68536 κάτοικοι, απογραφή 2021). Εν συντομία ονομάζεται και Γιεβρέι.

Ουσιαστικά το όμπλαστ αυτό είναι απομεινάρι της σοβιετικής εποχής. Σύμφωνα με το Λένιν, για να αναγνωρισθούν εθνικά δικαιώματα σε μια μειονότητα, έπρεπε αυτή να διαθέτει δική της περιοχή. Οι Εβραίοι όμως ήταν διάσπαρτοι στη χώρα και δεν διέθεταν συγκεκριμένη κοιτίδα, επομένως κινδύνευαν να μην αναγνωρισθούν ως εθνότητα, παρ' ότι αριθμούσαν πάνω από δύο εκατομμύρια και είχαν συμβάλει καθοριστικά στην εδραίωση του καθεστώτος. 

Τότε εβραίοι κομμουνιστές πρότειναν τη δημιουργία μιας "σοβιετικής Σιών", όπου θα συγκεντρώνονταν οικειοθελώς για να αναθρέψουν τις νέες γενιές με σοσιαλιστικά ιδεώδη και προλεταριακή κουλτούρα. Ο Λένιν αποδέχτηκε την ιδέα, την οποία ανέλαβε να υλοποιήσει , μετά το θάνατό του ο Στάλιν. Αυτός πρότεινε το σχεδόν έρημο τότε Μπιρομπιτζάν στην Άπω Ανατολή, περιοχή όμως εύφορη, με άφθονο ορυκτό πλούτο, που συνόρευε με την Κίνα και είχε λιμάνι στο ποταμό Αμού Ντάρια που έβγαζε στο Ειρηνικό, άρα μεγάλης στρατηγικής σημασίας. 

«Ας μετατρέψουμε τη Σοβιετική αυτόνομη Εβραϊκή επαρχία, σε ακμάζουσα επαρχία της περιοχής της Άπω Ανατολής». Σοβιετική προπαγανδιστική αφίσα για το αποικισμό του Μπιρομπιτζάν (1932)

Το 1924, λίγο μετά το θάνατο του Λένιν, το Πολιτικό Γραφείο αποφάσισε να δημιουργήσει μια περιοχή στη Ρωσία για τους Εβραίους. Ένα αρχικό σχέδιο, το οποίο είχε κερδίσει σημαντική υποστήριξη τόσο στη Ρωσία όσο και στη Δύση. Το ΕΑΟ ιδρύθηκε σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής Προεδρίας της ΕΣΣΔ στις 28/3/1928.

Ο Μπόρις Μπρουκ, ένας γεωπόνος επιστήμονας οδήγησε μια αποστολή στο Μπιρομπιτζάν για να βρει κατάλληλες τοποθεσίες για την ίδρυση εβραϊκών οικισμών. Η κυβέρνηση διέθεσε 4,5 εκατομμύρια εκτάρια γης για να χτίσουν πάνω τους. Τον Απρίλιο του 1928, οι πρώτοι Εβραίοι μετανάστες έφτασαν και ίδρυσαν τον πρώτο οικισμό – Waldheim. Μέχρι το 1930 υπήρχαν τρία εβραϊκά σχολεία σε 9 κυρίως εβραϊκούς οικισμούς. Μέχρι το 1932 είχε αναπτυχθεί στο βαθμό που η Κρατική Επιτροπή Σχεδιασμού επικύρωσε τα πρώτα εκτιμώμενα στοιχεία του οικονομικού σχεδίου της περιοχής Μπιρομπιτζάν ως ξεχωριστή οικονομική μονάδα και το 1934 το Μπιρομπιτζάν χωρίστηκε από την επαρχία Khabarovsk και του χορηγήθηκε καθεστώς πλήρως αυτόνομο.

Άγαλμα προς τιμήν των πρώτων εποίκων στο Μπιρομπιζάν

Το Μπιρομπιτζάν είχε εβραϊκά σχολεία και εβραϊκές εφημερίδες και εβραϊκό θέατρο, εβραϊκή βιβλιοθήκη και η επίσημη γλώσσα ήταν (και είναι) τα Γίντις (Yiddish), τα οποία διδάσκονταν σε όλα τα σχολεία. Η άνοδος του Χίτλερ και οι αντι-εβραϊκές πολιτικές του στη Γερμανία ευαισθητοποίησαν για το εβραϊκό πρόβλημα και την υποστήριξη των ξένων Εβραίων για το σχέδιο.

Η μεγάλη Συναγωγή στο Μπιρομπιτζάν.

Η εβραϊκή αυτόνομη περιοχή διαφημίστηκε πολύ, τόσο στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ, όσο και στο εξωτερικό και άρχισε να δέχεται δωρεές από πολλές εβραϊκές οργανώσεις, ιδίως από τις ΗΠΑ. Υπήρχαν αρκετές ομάδες και έντυπα (σημαντικά ισχυρά ακόμη και σε δυτικές χώρες) που προώθησαν τον οικισμό στο Μπιρομπιτζάν.

Σύμφωνα με την απογραφή του 1939, 17695 Εβραίοι ζούσαν στο αυτόνομο εβραϊκό όμπλαστ (περίπου 18,45% του συνολικού πληθυσμού). Οι ξένες εβραϊκές κοινότητες ενδιαφέρθηκαν επίσης για το έργο: για παράδειγμα, το 1935 δημιουργήθηκε η Αμερικανο-Μπιρομπιτζάν Επιτροπή, η οποία συμμετείχε ενεργά στην ανάπτυξη της περιοχής. Λόγω της εντατικοποίησης των αντισημιτικών καταστολών στη Γερμανία, στις αρχές της δεκαετίας του '30, Εβραίοι μετανάστες από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Αργεντινή έφτασαν επίσης στην Εβραϊκή Αυτόνομη Περιοχή. Ο αριθμός των Εβραίων στην Εβραϊκή Αυτόνομη Περιφέρεια έφτασε στο αποκορύφωμά του το 1937, με ποσοστό 21% του συνολικού πληθυσμού .Το Μπιρομπιτζάν δεν είδε θετική μετανάστευση παρά μόνο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όταν για ένα μικρό χρονικό διάστημα τα θραύσματα της εβραϊκής κοινότητας παρασύρθηκαν προς αναζήτηση ενός τόπου ταυτότητας και παρηγοριάς. Η περιοχή έφτασε στο απόγειο του πληθυσμού της το 1948 , όταν οι Εβραίοι αποτελούσαν το 25% περίπου του συνολικού πληθυσμού.

Όμως ο πληθυσμός υπέστη μια ταχεία μείωση, αφενός λόγω των διώξεων του Στάλιν προς τους Εβραίους, λόγω της καχυποψίας του προς αυτούς, που εντάθηκε την εποχή της διαμάχης του με το εβραίο Λέων Τρότσκυ, και αφετέρου με τη δημιουργία το 1948 του κράτους του Ισραήλ, οπότε χιλιάδες εβραίοι και πλέον του 50% των εβραίων του Εβραϊκού Όμπλαστ μετανάστευσε εκεί.

Μεταξύ της ίδρυσης του κράτους του Ισραήλ και του 1959, σχεδόν 16000 Εβραίοι έφυγαν από το Μπιρομπιτζάν. Εβραϊκά σχολεία έκλεισαν, οι συναγωγές ερημώθηκαν. 

Ο Στάλιν πέθανε το 1953. Ο Νικήτα Χρουστσόφ διαδέχθηκε τον Μαλένκοφ, τον βραχυπρόθεσμο διάδοχο του Στάλιν, ως πρωθυπουργός της Σοβιετικής Ένωσης και κήρυξε το εβραϊκό κράτος του Μπιρομπιτζάν αποτυχημένο και κατηγόρησε τους Εβραίους για την αποστροφή τους προς τη συλλογική εργασία και την πειθαρχία. Το 1958 - όταν το είπε αυτό - υπήρχαν μόνο περίπου 14000 Εβραίοι στο Μπιρομπιτζάν από έναν συνολικό πληθυσμό μόλις 326000, ήτοι το 4% του πληθυσμού. Ο αριθμός από τότε συνέχισε να μειώνεται σε 2300 Εβραίους σε συνολικό πληθυσμό 191000, λίγο πάνω δηλαδή από 1%.

ΚΡΑΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ.

Η σημαία του Εβραϊκού αυτόνομου όμπλαστ, υιοθετήθηκε στις 10/1/1996. Το λευκό χρώμα του υφάσματος αντιπροσωπεύει την αγνότητα. Το ουράνιο τόξο είναι ένα βιβλικό σύμβολο της ειρήνης, της ευτυχίας και της καλοσύνης. Ο αριθμός των λωρίδων του ουράνιου τόξου είναι ίσος με τον αριθμό των κεριών στη μενόρα - ένα από τα εθνικά και θρησκευτικά εβραϊκά σύμβολα.

Το εθνόσημο, υιοθετήθηκε στις 31/7/1996 και απεικονίζει σε γαλαζοπράσινο φόντο , μια τίγρη του Αμούρ, ανάμεσα σε δύο λευκές – γαλάζιες λωρίδες που συμβολίζουν τους ποταμούς Bira και Bidjan , που διατρέχουν την πόλη του Μπιρομπιτζάν και της χάρισαν το όνομά της.

ΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΟΜΠΛΑΣΤ ΣΗΜΕΡΑ.

Η μοναδική και σημαντική σημασία αυτής της μικρής, σοβιετικής περιφέρειας είναι ότι, καλώς ή κακώς, είναι το πρώτο σύγχρονο εβραϊκό κράτος. Αν και η ιδεολογία των ιδρυτών του και η τελική έκβασή του ήταν κατώτερα από εκείνη του εβραϊκού κράτους του Ισραήλ, το Μπιρομπιτζάν θα έχει για πάντα τη διάκριση του πρώτου.

Το 1993, το EAO έγινε ισότιμο υποκείμενο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, χωρίζοντας από την Επικράτεια Khabarovsk. Η περιοχή δεν έγινε ποτέ κέντρο έλξης για τους Εβραίους της χώρας. Αλλά συνεχίζει να ζει, η εβραϊκή κληρονομιά και οι αξίες διατηρούνται.

Ανάχωμα του ποταμού Μπίρα με το γλυπτό των Σιβηρικών Γερανών. Το ανάχωμα κατασκευάστηκε το 2009 για να τιμήσει την 75η επέτειο της Εβραϊκής Αυτόνομης Περιφέρειας.

Σήμερα είναι δύσκολο να πούμε ακριβώς πόσοι Εβραίοι ζουν στην επικράτεια της Εβραϊκής Αυτόνομης Περιφέρειας. Αλλά παρά το γεγονός ότι τις περισσότερες φορές οι πηγές δείχνουν ένα ποσοστό που δεν υπερβαίνει το 1% του συνολικού ποσοστού του πληθυσμού, ο εβραϊκός πολιτισμός αναπτύσσεται εδώ. Η περιοχή προτείνεται συχνά να προσαρτηθεί στο Khabarovsk, αλλά οι ντόπιοι δεν βλέπουν με καλό μάτι αυτή την ιδέα. Στο Μπιρομπιτζάν οι πινακίδες είναι δίγλωσσες (ρωσικά και Γίντις) και εξακολουθούν να υπάρχουν 3 συναγωγές (με την παλαιότερη να άνοιξε το 1947), ένα εστιατόριο kosher και ανάλογα καταστήματα, εβραϊκό μουσείο, εβραϊκά σχολεία και νηπιαγωγεία, βιβλιοθήκη, εβραϊκό θέατρο, ινστιτούτο μετάφρασης και διδασκαλίας των Γίντις και ένα ανοικτό πανεπιστήμιο μελέτης της Γίντις γλώσσας. Η δε διδασκαλία των Γίντις έχει επανεισαχθεί ως υποχρεωτική σε όλα τα σχολεία της περιφέρειας.

Υπάρχουν επίσης πολλά εβραϊκά μνημεία στην πόλη όπως το Sholem Aleichem, ένα σιντριβάνι με μενόρα, γλυπτά ραβίνων και επιφανών Εβραίων κοκ. Στη βιβλιοθήκη Sholom Aleichem περιέχει πολλά σπάνια αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένου ενός αντιγράφου του 1856, εγγράφων και βιβλίων που εκδόθηκαν πριν από το 1917, καθώς και σημαντικά στοιχεία για τη δημιουργία της ίδιας της περιοχής. Εδώ μπορείτε επίσης να βρείτε μια συλλογή εβραϊκής λογοτεχνίας.

Δίγλωσση επιγραφή σε κυβερνητικό κτήριο

Στο Μπιρομπιτζάν, όλες οι εβραϊκές γιορτές γιορτάζονται, ανεξαρτήτως εθνικότητας, ως διακοπές σε όλη την πόλη. Η εβραϊκή θρησκευτική κοινότητα Μπιρομπιτζάν "Freud", διεξάγει επίσης ενεργές εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, έχει το Εβραϊκό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Μπιρομπιτζάν, όπου όσοι επιθυμούν μπορούν να μελετήσουν τα εβραϊκά, τις παραδόσεις του εθνικού πολιτισμού και τα εβραϊκά κείμενα.

BONUS FACTS.

👉 Ο πληθυσμός του Εβραϊκού Αυτόνομου Όμπλαστ είναι κατά βάση ρωσικός (89,9%). Ακολουθούν οι Ουκρανοί (4,4%) και οι Εβραίοι με μόλις 1,2%. Αυτό έχει ως συνέπεια το Εβραϊκό Όμπλαστ, να είναι το ομοσπονδιακό υποκείμενο με το υψηλότερο ποσοστό Ρώσων στην Ρωσική Ομοσπονδία.

👉 Επίσημη γλώσσα στο ΕΑΟ (μαζί με τα ρώσσικα), είναι τα Γίντις, μια εβραϊκή διάλεκτος με πολλά γερμανικά στοιχεία, που ομιλείτο από τους Εβραίους Ασκενάζυ ευρέως πριν τον ΒΠΠ στην κεντρική Ευρώπη. Πλέον, μετά το ολοκαύτωμα, τα Γίντις δεν ομιλούνται, ούτε και στο Ισραήλ.

👉 Το μόνο πράγμα που είναι διάσημο στην υπόλοιπη Ρωσία για το ΕΑΟ, είναι η διάσημη περιφερειακή φιλαρμονική του, με εξαίρετους σολίστες, που δίνει συνεχείς παραστάσεις τόσο εντός, όσο και εκτός της χώρας, και στεγάζεται σε ένα επιβλητικό κτήριο.

Το κτίριο της περιφερειακής φιλαρμονικής του Μπιρομπιτζάν.

(📸📸📸 Φωτογραφίες κατά σειρά εμφάνισης: Inquiries Journal, Britannica, Blavatnik Archive, Lazer Horse, Haaretz, Wikipedia, Dreamstime, Wikipedia, Wikimedia Commons)